Każda osoba planująca zabezpieczenie swojej posiadłości (zarówno prywatnej, jak i firmowej) prawdopodobnie wcześniej lub później spotka się z określeniem „czujka alarmowa”. Warto zapoznać się z tym tematem, ponieważ istnieje wiele rodzajów czujek alarmowych i mają one różne przeznaczenie – a im więcej o nich wiemy, tym łatwiej będzie nam myśleć o systemie alarmowym w takich aspektach jak nasze faktyczne potrzeby, dostępny budżet i ewentualna przyszła rozbudowa instalacji.
Co to jest czujka alarmowa?
Czujka alarmowa to urządzenie, którego zadaniem jest wykrywanie konkretnych zmian w otoczeniu (takie zmiany nazywa się też zdarzeniami). Stanowi ona integralną część systemu alarmowego – po detekcji odpowiedniego zdarzenia wysyła sygnał do centrali alarmowej, aby ta mogła uruchomić alarm. Jak widać, sama czujka nie odpowiada za powiadomienie człowieka o zaistniałej sytuacji, jej główny cel to przekazanie informacji centrali. Warto jednak zaznaczyć, że istnieją tzw. czujki autonomiczne, które nie muszą współpracować z centralą alarmową. Szersze informacje o tym typie czujek znajdziesz pod koniec artykuły.
Czujka czy czujnik alarmowy– jaka jest właściwa nazwa?
W internecie, w zależności od tego, na jaką stronę akurat zajrzymy, możemy spotkać się z dwoma pojęciami: czujką alarmową oraz czujnikiem alarmowym. Oba są poprawne, choć dotyczą nieco innych kwestii. W kontekście systemu zabezpieczeń, jego montażu czy serwisu będziemy mówić o czujce alarmowej, ponieważ jest to określenie całego urządzenia wykrywającego zdarzenie i przesyłającego komunikat o nim. Natomiast czujnik alarmowy to element tego urządzenia, a dokładnie ta część, która odpowiada za detekcję danego zdarzenia (dlatego synonimem dla niego będzie na przykład sensor lub detektor). Jednak w praktyce pojęcia te często są używane wymiennie, dlatego nie musimy się martwić – profesjonalny instalator na pewno zrozumie, co mamy na myśli.
Rodzaje czujek alarmowych
Jak już zostało wspomniane na początku artykułu – istnieją różne rodzaje czujek alarmowych i każdy będzie wykorzystywany przy nieco innych zadaniach, choć wszystkie opierają się na odczytywaniu zmiany jakiegoś parametru. Główny podział wskazuje, co dokładnie dana czujka alarmwoa rejestruje, natomiast w ramach tych kategorii można wyodrębnić różne podgrupy, na przykład na podstawie wykorzystywanej przez urządzenie technologii.
Czujka ruchu
Jak nietrudno się domyślić, czujka ruchu to urządzenie rejestrujące ruch, czyli zmianę położenia jakiegoś obiektu w przestrzeni. Z tego powodu tę czujkę alarmową często wykorzystuje się w systemach antywłamaniowych.
Wyróżniamy między innymi pasywne czujki podczerwieni, zwane inaczej czujkami PIR (od angielskiej nazwy passive infrated sensor), których praca polega na sprawdzaniu zmiany promieniowania podczerwonego ze wszystkich źródeł w ich polu widzenia. Dzięki temu mogą wykryć obecność człowieka (zazwyczaj wspomagają je przy tym wbudowane układy optyczne).
Część z tych czujek alarmowych działa w stosunkowo wąskim zakresie pola widzenia, tworząc obwody lub kurtyny i wysyłając informacje o zdarzeniu, gdy wykryje ich naruszenie (najłatwiej porównać tę sytuację do scen z filmów akcji, gdy postać przerywa wiązkę lasera i tym samym uruchamia alarm – choć w rzeczywistości promieniowanie pozostaje niewidoczne, więc możemy być spokojni, system zabezpieczeń nie będzie wpływać na estetykę naszego domu).
Inne czujki ruchu wykorzystują mikrofale – są one przez te urządzenia emitowane, a następnie odbierane i poddawane interpretacji. Możemy się też spotkać z czujkami dualnymi, gdzie zastosowano dwie technologie, aby zwiększyć ich niezawodność i ograniczyć ryzyko wystąpienia fałszywych alarmów (które niekiedy są wywoływane przez niefortunny zbieg kilku różnych parametrów, niezwiązanych jednak z żadnymi negatywnymi zdarzeniami).
Urządzenia te można podzielić również na wewnętrzne – czyli do stosowania w pomieszczeniach – oraz zewnętrzne, charakteryzujące się większą odpornością na zmienne warunki pogodowe.
Rodzaje czujek alarmowych wymienione powyżej to jedne z najbardziej popularnych czujek ruchu, ale warto pamiętać, że oferta wielu producentów stale się poszerza, wciąż wykorzystywane są nowe technologie i funkcje inteligentne – takie jak ochrona przed wykrywaniem zwierząt czy też niezakłócona praca w szerokim zakresie temperatur – więc warto prześledzić rynek lub skonsultować się z doświadczonym fachowcem, by znaleźć model najlepiej odpowiadający na nasze potrzeby.
Czujka magnetyczna (kontraktonowa)
O tej czujce alarmowej można mówić o jako o czujce otwarcia. Te czujki alarmowe są zbudowane z dwóch elementów: kontraktonu (jest to szklana rurka ze stykami, czyli elementami obwodu, które pozwalają włączać lub wyłączać przepływ prądu) oraz magnesu. Gdy obie części znajdują się blisko siebie, magnes sprawia, że styki się zwierają, obwód pozostaje zamknięty i prąd płynie, co dla systemu oznacza, że dane miejsce jest zabezpieczone (a najczęściej – że okno jest zamknięte). Jeżeli się od siebie oddalają (na przykład okno zostaje otwarte i magnes na skrzydle okiennym odsuwa się od ościeżnicy), prąd przestaje płynąć, a centrala dostaje sygnał, że dana przestrzeń została naruszona i należy uruchomić alarm.
Czujka stłuczeniowa
Jest to rodzaj czujki alarmowej reagujący na sygnały akustyczne, czyli różnego rodzaju dźwięki o odpowiednim natężeniu i częstotliwości. Dzięki wbudowanemu mikrofonowi i odpowiedniemu zaprogramowaniu potrafi zinterpretować, z jakim rodzajem hałasu ma do czynienia – takim jak na przykład stłuczenie szyby w oknie podczas próby włamania.
Czujka wibracyjna/udarowa
W przypadkach, gdy forsowane mogą być różne przestrzenie i otwory wejściowe (albo i nie wejściowe per se, ale nadające się do tego, by dostać się do budynku lub na posesję – na przykład okna albo miejsca, gdzie kończy się wysokość ogrodzenia) można wykorzystać także czujki wibracyjne, które, jak sama nazwa wskazuje, reagują na wibracje (drgania o dużej częstotliwości). A zatem urządzenie wyśle sygnał do centrali alarmowej na przykład wtedy, gdy wykryje, że ktoś wspina się na bramę albo próbuje wyważyć drzwi.
Wymienione czujniki alarmowe mają przede wszystkim zabezpieczać nieruchomość przed czynnikiem ludzkim, to znaczy wszelkimi włamywaczami, złodziejami, wandalami i innymi osobami, które mogą szkodzić naszemu mieniu, a także naszym bliskim lub nam samym. Ale nie są to jedyne zagrożenia, dlatego warto zabezpieczyć się również na inne okoliczności – na przykład takie wynikające z uszkodzeń instalacji lub zjawisk przyrodniczych.
Czujka dymu
Ten rodzaj czujek alarmowych – razem z czujkami temperatury – są elementami wchodzącymi w skład systemu przeciwpożarowego. Ich zadaniem jest wykrycie zadymienia i wysłanie informacji o tym zdarzeniu do centrali. Właściwy montaż czujek alarmowych zapewni nam szybkie wykrycie dymu, dzięki czemu będziemy mogli podjąć odpowiednie kroki, by maksymalnie ograniczyć straty – na przykład szybko ugasić zaprószony ogień i nie dopuścić do pożaru.
Czujka gazu
Czujki gazu to czujniki alarmowe wykrywające zbyt wysokie stężenie danej substancji w powietrzu. Te czujki alarmowe dzielą się na kilka podgrup, w zależności od tego, jaki gaz potrafią wykryć. Do najbardziej popularnych należą:
Czujka czadu (tlenku węgla)
Tlenek węgla, inaczej nazywany czadem, powstaje, gdy w danej przestrzeni ilość tlenu jest zbyt ograniczona i dochodzi do niecałkowitego spalania. Jest on bezbarwny, bezwonny i niedrażniący, a zatem niemożliwy do wykrycia bez odpowiedniej aparatury. Wdychany przez człowieka prowadzi do niedotlenienia, a następnie do śmierci. Najczęściej ta czujka alarmowa pojawia się w miejscach ogrzewanych piecykami gazowymi, takich jak łazienki. Czujki czadu są najczęściej montowane właśnie w tego typu pomieszczeniach.
Czujka gazu ziemnego (metanu)
Gaz ziemny stosowany jest często jako gaz opałowy. Przy zbyt wysokim stężeniu staje się wybuchowy, a zatem – dla bezpieczeństwa swojego i innych – warto zadbać o odpowiednie środki, by w razie nieszczelności przewodów gazowych można było zareagować, nim osiągnie on krytyczne stężenie.
Czujka LPG (gazu propan-butan)
Ten gaz jest substancją palną, wykorzystywaną do zasilania różnych urządzeń grzewczych oraz wyposażenia gospodarstwa domowego, w tym powszechnie stosowanych kuchenek gazowych. Ze względu na swoje właściwości przy zbyt dużym stężeniu w powietrzu mieszanka ta grozi zapłonem. Również w tym przypadku montaż tego rodzaju czujki alarmowej w pobliżu urządzenia zasilanego tym gazem sprawi, że o ewentualnych nieprawidłowościach w instalacji zostaniemy powiadomieni odpowiednio szybko.
Czujka gazu usypiającego (chloroformu)
Chociaż chloroform, znany także jako gaz usypiający, kojarzy się przede wszystkim z filmami akcji, stanowi również realne zagrożenie – włamywacze mogą rozpylić go w danym obiekcie, aby uniemożliwić przebywającym tam osobom świadome działanie i wezwanie odpowiednich służb. Na szczęście nie działa on tak błyskawicznie, jak zazwyczaj pokazuje fikcja, dlatego właściwe urządzenie w postaci czujki alarmowej będzie w stanie powiadomić nas odpowiednio wcześnie o jego obecności w powietrzu. Dzięki temu możemy spać spokojnie – naturalnym, zdrowym snem.
Czujka temperatury
Instalacja tego rodzaju czujek alarmowych reagujących na określoną temperaturę zapewni nam bezpieczeństwo przed pożarem – podniesiona temperatura to jeden z pierwszych czynników wskazujących na niekontrolowane rozprzestrzenianie się ognia. W ramach systemu przeciwpożarowego do pary z tymi modelami montuje się również czujki dymu.
Czujka zalania
Czujka zalania wykrywa wycieki substancji ciekłych – ostrzeże nas, gdyby w pomieszczeniu pojawiła się woda (lub inny płyn). Dzięki tej czujce alarmowej możemy ograniczyć na przykład skutki powodzi, w porę przenosząc wyposażenie na wyższe piętra, albo – jeżeli dysponujemy takimi możliwościami – uruchamiając odpompowywanie wody. Ten typ czujki stosuje się najczęściej w pomieszczeniach najbardziej narażonych na zalanie, czyli na dolnych kondygnacjach (w piwnicach i parterach), a także w miejscach z instalacjami hydraulicznymi.
Przyciski alarmowe
Służą do ręcznego uruchomienia alarmu, a więc umożliwiają wezwanie pomocy lub ostrzeżenie o zagrożeniu innych osób przebywających w budynku. Mogą występować w stosunkowo prostej wersji, jako pojedynczy przycisk, lub być wyposażone w dodatkowe zabezpieczenia, jak konieczność użycia kluczyka, by zresetować ustawienia.
Istnieją także akcesoria do czujek alarmowych, pozwalające ulepszyć ich funkcjonowanie. Należą do nich różnorodne uchwyty; soczewki, dzięki którym można zmodyfikować pole widzenia czujki; czy choćby czujniki oderwania od podłoża, dzięki którym zabezpieczamy urządzenie przed zdjęciem go z powierzchni, na której powinno być umieszczone (co również może pokrzyżować plany włamywaczy).
Czujki w systemie alarmowym
Jak widać, czujki alarmowe są podstawowymi elementami systemu alarmowego. Pozwalają na wykrycie niepożądanych zdarzeń, więc to dzięki wysyłanym przez nie komunikatom centrala może odpowiednio zareagować, uruchamiając alarm. Co ważne, informowanie o zagrożeniach nie jest jedyną dostępną funkcją tej instalacji. System alarmowy może stanowić część całej zintegrowanej automatyki budynku. W takim przypadku istnieje opcja, by detekcja jakiejś sytuacji skutkowała automatycznym włączeniem mechanizmów ochronnych (na przykład wykrycie zbyt wysokiej temperatury może prowadzić do uruchomienia spryskiwaczy przeciwpożarowych).
Czujka autonomiczna
Istnieją także czujki autonomiczne – samodzielne urządzenia, posiadające zarówno czujnik wykrywający zdarzenie, jak i sygnalizator, który o nim informuje. Cechuje je prostota montażu, zazwyczaj są zasilane bateryjnie i nie wchodzą w skład zintegrowanego systemu bezpieczeństwa. Jeżeli zależy nam na szybkich i prostych we wdrożeniu rozwiązaniach, ale w przyszłości chcielibyśmy rozbudować strukturę automatyki budynkowej i połączyć wszystkie elementy w jeden spójny system, można rozważyć instalację czujki pracującej samodzielnie, ale posiadającej złącza pozwalające podłączyć ją do centrali alarmowej.
Co zrobić, by czujki alarmowe działały prawidłowo?
By zoptymalizować działanie całego systemu bezpieczeństwa, konieczny jest odpowiedni montaż każdego jego elementu. Nie chodzi tu wyłącznie o właściwe podłączenie instalacji – niebagatelne znaczenie ma także usytuowanie czujek alarmowych. Pewne czynniki – jak znaczące zmiany temperatury, bezpośrednie promieniowanie słoneczne lub inny rodzaj światła, bardzo wysokie lub głośne dźwięki, a nawet przemieszczające się zwierzęta – mogą zakłócać działanie tych urządzeń, sprawiając, że czujki alarmowe nie wykryją zmiany w otoczeniu lub przeciwnie, doprowadzą do wszczęcia fałszywego alarmu. Dlatego ważne jest całościowe podejście do problemu i zaprojektowanie lokalizacji czujek alarmowychz uwzględnieniem architektury i wyposażenia budynku. Warto również przejrzeć ofertę różnych producentów i zastanowić się, jakie funkcjonalności w naszym przypadku będą najistotniejsze – na przykład modele czujek ruchu odporne na obecność zwierząt na pewno będą dogodniejsze dla właścicieli czworonogów, natomiast czujka zalania przyda się bardziej osobom na terenach zagrożonych powodzią.
Jak widać, zagadnienie czujek i systemów alarmowych jest bardzo szerokie, a systemy bezpieczeństwa potrafią być naprawdę rozbudowane. Dlatego aby zapewnić sobie najlepszą ochronę, warto zlecić montaż systemu alarmowego profesjonalnym instalatorom – będzie w stanie nam doradzić, wytłumaczyć problematyczne kwestie, wskazać najlepsze rozwiązania, a także przygotować projekt wraz z wyceną i ostatecznie przeprowadzić instalację. Stawiając na fachowców, zapewniamy naszemu dobytkowi i nam samym opiekę wysokiej jakości – a jak wiadomo, w kwestiach bezpieczeństwa nie warto zadowalać się półśrodkami.
Takich fachowców można znaleźć w serwisie Montuj.to – czyli platformie pozwalającej na wyszukiwanie profesjonalnych instalatorów w Twojej okolicy. Strona jest bardzo prosta w obsłudze, a korzystanie z niej jest zupełnie darmowe. Dlatego nie czekaj i sprawdź sam, zapraszamy na montuj.to.